Η ποίηση του Κ.Γ.Καρυωτάκη
 |
Γενιά του 1920: ποιητές :
Ρώμος Φιλύρας 1888 – 1942
Ναπολέων Λαπαθιώτης 1888 - 1944
Κώστας Ούράνης 1890 – 1953
Κώστας Καρυωτάκης 1896 - 1928
Τέλλος Άργας 1899 - 1944
Ο Καρυωτάκης γραμματολογικά εντάσσεται στην ομάδα των ποιητών που γεννήθηκαν την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα ή και λίγο πριν και εμφανίστηκαν στα γράμματα στη δεκαετία του 1910. Αντιπροσωπευτικός και κορυφαίος ποιητής της γενιάς του 1920 και της μεσοπολεμικής εποχής.
Κύρια χαρακτηριστικά της λεγόμενης «γενιά του 1920» είναι:
1. ο χαμηλόφωνος λυρισμός,
2. η χρήση καθημερινού λεξιλογίου,
3. η αίσθηση πίκρας για την απώλεια των ιδανικών
4. η αίσθηση απογοήτευσης από την αδιάφορη και μίζερη ζωή της πόλης,
5. η νοσταλγία των περασμένων
6. η διάθεση φυγής στη φύση
7. η διάθεση φυγής στο πραγματικό ή ονειρικό ταξίδι.
Αυτή η γενιά [του 1920] συνδέεται, εκ παραδόσεως, με τον πεσιμισμό και τον αποπροσανατολισμό, που βίωσε ολόκληρη η χώρα μετά την αποτυχία της «Μεγάλης Ιδέας».
Νηπενθή (1921) η δεύτερη ποιητική συλλογή του Καρυωτάκη και (η ομηρική λέξη τα «νηπενθή» σημαίνει αυτά που διώχνουν το πένθος).
Κοινωνική ευθύνη του ποιητή η καρυωτακική ποίηση έθεσε δραστικά το ζήτημα της κοινωνικής ευθύνης του ποιητή ως πνευματικού ανθρώπου που βρίσκεται σε αναπόδραστη σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον. Στο κέντρο της καρυωτακικής ποιητικής, που διαφοροποιείται τόσο από την παλαμική όσο και από τη νεορομαντική ποιητική των άλλων ποιητών του μεσοπολέμου, βρίσκεται η αρχή ότι «ο ποιητής δεν μπορεί να είναι πλέον ο [ρομαντικής καταγωγής] Ήρωας, ο κάτοχος μιας θεόπνευστης γνώσης που καλείται να αποκαλύψει στο ανώνυμο κοινό και να το οδηγήσει στην τελείωση, στα μεγάλα ιδεώδη. Η ποίηση δεν μπορεί να είναι αυτάρκης, ένας εξακολουθητικός μονόλογος που λειτουργεί εν κενώ` αντίθετα οφείλει να έχει επίγνωση […] ότι συμμετέχει […] σε μια ατελεύτητη «συναλλαγή» λέξεων μέσα σʼ έναν ανοιχτό χώρο, την πολυδύναμη κοινωνική πραγματικότητα».
Συμβολισμός Γαλλικός συμβολισμός, αναπτύσσεται ο τύπος του καταραμένου ποιητή, πρόκειται για τον ποιητή που βρίσκεται σε διαρκή δυσαρμονία με την περιβάλλουσα πραγματικότητα, κυριαρχείται από ολέθρια πάθη και συνθέτει το έργο του αναλώνοντας τον εαυτό του, επειδή η ζωή και η τέχνη του είναι αδιαίρετες.
Ιμπρεσσιονιστικός συμβολισμός του συναισθήματος (το συναίσθημα της δυσφορίας και η αρνητική ψυχική διάθεση του ποιητή δεν δηλώνονται ρητά, αλλά υποβάλλονται μέσα από θλιβερά και πένθιμα φυσικά τοπία και πράγματα που εικονοποιεί,
Υπερβατικός συμβολισμός (οι αφηρημένες εικόνες και η μουσική υποβολή του λόγου προσπαθούν να συλλάβουν και να αποδώσουν μια ονειρική ή ιδεατή πραγματικότητα).
Τα ποιήματά του Καρυωτάκη διακρίνονται για τον «τραγικό ρομαντισμό». Με τις Σάτιρες σημειώθηκε η στροφή του Καρυωτάκη στο ρεαλισμό, η «τετριμμένη ρηχότητα της σύγχρονης ζωής». Οι κοινωνικές καταβολές και προεκτάσεις του καρυωτακικού ρεαλισμού, τον διακρίνουν ως «νεοαστικό» και «γραφειοκρατικό».Και διακρίνεται σε τρεις θεματικές κατηγορίες: Φιλολογικός-κοινωνικός-πολιτικός) ρεαλισμός . Τα ποιήματα των τριών κατηγοριών αναφέρονται, αντιστοίχως, στην κοινωνική θέση και στη συμπεριφορά των ανθρώπων των γραμμάτων, σε κοινωνικά προβλήματα ή φαινόμενα και σε σύγχρονα πολιτικά γεγονότα.
Κοινωνικό και αισθητικό φαινόμενο, Καρυωτακισμός: είναι η απήχηση της καρυωτακικής ποίησης, από αισθητική και κοινωνική σκοπιά, στους νεότερους ποιητές. Ο άρρηκτος δεσμός ποίησης και ζωής δεν ήταν μόνο θεμελιώδης αρχή της καρυωτακικής ποιητικής, αλλά εφαρμόστηκε και ως βασικό εργαλείο για την ερμηνεία του έργου του. Μέσα από αυτό το πρίσμα ο Άγρας συνόψισε ως εξής την εξέλιξη της καρυωτακικής ποίησης:
«Η ζωή του Καρυωτάκη έφερε τη μελαγχολία του.
Η μελαγχολία του,
την ταραγμένη φαντασία` τη δίψα του αντι-λογικού, του φαουστικού.
Η φαντασία έφερε τις Ελεγείες.
Οι Ελεγείες έφεραν τις Σάτιρες.
Οι Σάτιρες, την αυτοκτονία».
Ο «καρυωτακισμός» καταρχήν ορίστηκε ως η στάσιμη και αρνητική μίμηση του έργου του Καρυωτάκη, που ξέσπασε ως βραχύβια μόδα μετά από την αυτοκτονία.
Με το πέρασμα του χρόνου ο όρος προσέλαβε δύο σημασίες:
α) την πεισιθάνατη αντιμετώπιση της ζωής, διαπιστωμένη στο έργο νεότερων ποιητών, της γενιάς του 1930, της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς`
β) τη μυθοποίηση του προσώπου του Καρυωτάκη από νεότερους ποιητές και κριτικούς.
Το διώνυμο (καρυωτακική) ποίηση και (εθελούσιος) θάνατος ήταν και εξακολουθεί να είναι η ρίζα του φαινομένου που ως σήμερα μπορούμε να ονομάζουμε «καρυωτακισμό».
Τζιόβας: Ο καρυωτακισμός ως έναν τρόπο της νεότερης ποίησης
να κοινωνικοποιείται,
να αντικρίζει τον κοινωνικό ρόλο και το αδιέξοδο της,
συμβολοποιώντας στοιχεία του προσώπου και του έργου του Καρυωτάκη.
Πηγή: www.eap-forums.gr
Φωτογραφία: el.wikipedia.org Αυτοπροσωπογραφία του Κ., δημοσιευμένη στο εξώφυλλο του Εσπέρου (Σύρου) τον Ιούλιο του 1923
Σχόλια